Krakowska Skałka - sanktuarium i panteon narodowy

Dzisiaj jest wtorek, 23 kwietnia 2024 r. (114 dzień roku) ; imieniny: Ilony, Jerzego, Wojciecha	Ś. Dzień Książki i Praw Autorskich

serwis

wydarzenia

informacje

skarby Ziemi Proszowskiej

tv.24ikp.pl

W.Nowiński - wrześniowe...

Magda K.-G. - prawo dla...

serwis IKP / działy autorskie / zachwyćmy się... (A.Powidzki) / Krakowska Skałka - sanktuarium i panteon narodowy

O G Ł O S Z E N I A

godzinowa 45 dni

Kursy walut
NBP	2023-01-24
USD	4,3341	+0,23%
EUR	4,7073	-0,24%
CHF	4,7014	-0,22%
GBP	5,3443	-0,38%
Wspierane przez Money.pl

Krakowska Skałka - sanktuarium i panteon narodowy

widoczne wieże kościoła Na Skałce
(fot. Andrzej Powidzki)

Proszowice, 1-10-2022

Spacerując krakowskimi Bulwarami wiślanymi od mostu im. Marszałka Józefa Piłsudskiego (dzielnica Kazimierz) w stronę Wawelu, na odcinku zwanym Bulwarem Inflanckim, na lewym brzegu Wisły ukazują się nam dwie białe wieże i bryła kościoła, jest nim kościół Na Skałce.

Jest to miejsce niezwykłe dla Krakowa. Również rozpoznawalne jak wzgórze wawelskie z zamkiem i katedrą, czy kościół Mariacki. Kościół Na Skałce od prawie tysiąca lat jest miejscem pielgrzymek wiernych, a od przeszło wieku miejscem hołdu składanego świeckim.

Skałka, bazylika św. Michała Archanioła i św. Stanisława Biskupa Męczennika oraz klasztor ojców i braci paulinów
(fot. Andrzej Powidzki)

Pierwszy kościół Na Skałce

     Na podstawie danych historycznych oraz wyników badań archeologicznych dowiadujemy się, iż u początków chrześcijaństwa na ziemiach polskich, nad lewym brzegiem Wisły, pośród licznych rozlewisk, na niewielkim wzniesieniu istniał prawdopodobnie gród, a w jego obrębie kościół w kształcie romańskiej rotundy, wzniesiony w miejscu związanym dawniej z kultami pogańskimi. Nazwa tego wzniesienia Skałka jest znana od XIII wieku.

     Pierwszy opis owego kościoła romańskiego znajduje się w dziele kronikarza, kanonika, księdza Jana Długosza pt. Żywoty świętego Stanisława biskupa krakowskiego oraz żywoty świętych patronów polskich, węgierskich, czeskich, morawskich, pruskich i szlązkich nieumieszczone w historyi lombardzkiej (pisownia oryginalna). Jan Długosz pisze: Jest niedaleko Krakowa na nieco wystającej skale kościół okrągły, z białego kamienia wymurowany, poświęcony św. Michałowi i Aniołom z jeziorkiem.

     W pierwszych wiekach państwa polskiego to odrębne grodzisko z kościołem, z czasem włączono w małe miasteczko (osiedle) Kazimierz, a potem do Krakowa. Jednak swoje znaczenie w historii to miejsce nad Wisłą zawdzięcza męczeńskiej śmierci Stanisława, biskupa krakowskiego.

Męczeńska śmierć św. Stanisława w roku 1079

     Po siedmiu latach posługi biskupiej na stolicy krakowskiej, w dniu 11 kwietnia 1079 roku, poniósł męczeńską śmierć biskup Stanisław ze Szczepanowa. Jego męczeńska śmierć nastąpiła w wyniku konfliktu z królem Bolesławem II Szczodrym (Śmiałym).

     Jedną z istotnych przyczyn ostrego konfliktu były skutki wieloletnich walk polskiego wojska z Rusinami. Żołnierze okazywali radość ze zwycięstwa na różne uwłaczające godności człowieka sposoby, nie zważając na granice prawa i moralności łamali zasady, zdradzali żony. Niektórzy z nich chcąc wrócić do ojczyzny musieli dezerterować, bo król stanowczo zabraniał powrotu do Polski.

     Król po powrocie do Krakowa, bezlitośnie i bez sądów zaczął wymierzać "sprawiedliwość". Dezerterów zabijał, a niewierne żony okrutnie upokarzał. Siał strach i śmierć, zapominając, że sam nie jest bez winy i również niejednokrotnie dopuszczał się zdrady.

     Biskup Stanisław, zdenerwowany poczynaniami króla i zaniepokojony bolesnymi konsekwencjami jego zuchwałości, nie godził się z taką polityką króla oraz rozluźnieniem obyczajów w kraju. Jawnie sprzeciwiał się haniebnym praktykom władcy i napominał go z kaznodziejskiej ambony, co przyniosło mu opinię zdrajcy w oczach króla. Król próbował osłabić autorytet biskupa i szacunek, jakim darzyli go ludzie.

     11 kwietnia 1079 roku biskup Stanisław wraz z innymi duchownymi odprawiał w kościele Na Skałce Mszę Święta przebłagalną za grzechy swoje i całego narodu, prosząc o nawrócenie króla. Jak podają kroniki, w trakcie sprawowania Eucharystii, do świątyni wkroczył król ze swoimi rycerzami. Idąc w stronę prezbiterium wyciągnął miecz i zanurzył go w głowie modlącego się biskupa. Rozkazał rycerzom wynieść ciało przed kościół, poćwiartować je i wrzucić do sadzawki przed kościołem. W ten sposób, diecezja straciła biskupa, a Polska króla. Jednak kulisy tego dramatu nie są do końca znane, współcześni historycy wciąż próbują ustalić kwestie sporu i win obu stron.

     Legenda mówi, że wrzucone do sadzawki szczątki biskupa Stanisława, przez trzy dni pilnowały orły. Wtedy rozpoczął się kult "cudownej wody". Woda z sadzawki miała mieć właściwości uzdrawiające, a szczególnie dla skóry i oczu. Wiara w cudowną moc wody przetrwała przez wieki. Miejsce męczeńskiej śmierci biskupa św. Stanisława odwiedzają rokrocznie tysiące pielgrzymów, by doświadczyć łaski uzdrowienia.

cudowna sadzawka św. Stanisława zwaną też "Kropielnicą Polską". Kamienna obudowa sadzawki powstała pod koniec XVII w. Odrestaurowana pod koniec XIX w., wówczas dodano lampy, a istniejące wcześniej legendarne kamienne orły zastąpiono metalowymi odlewami
(fot. Andrzej Powidzki)

Zamordowanie biskupa Stanisława wywołało bunt możnych i ludu - odwrócili się od króla. Natychmiast po morderstwie biskupa, Papież pozbawił polskiego króla tytułu chrześcijańskiego władcy. Król Bolesław II Szczodry musiał uciekać na Węgry. Zmarł na wygnaniu w 1081 lub 1082 roku. Miejsce jego pochówku jest nieznane. Biskup Stanisław, broniący zasad moralności chrześcijańskiej, został po wnikliwym procesie kanonizacyjnym w roku 1253 uznanym za świętego męczennika.

Kanonizacja św. Stanisława w roku 1253

     Papież Innocenty IV ogłosił 8 września 1253 roku w Asyżu Stanisława ze Szczepanowa świętym i wpisał jego imię do katalogu świętych. Jako podstawę kanonizacji przyjął cuda czynione przy grobie biskupa. To wydarzenie kanonizacyjne zostało opisane w stosownej bulli "Olim a gentilium oculis", która nosi datę 17 września 1253 roku. W uroczystościach tych brała udział delegacja z Polski na czele z dziekanem krakowskim Jakubem ze Skaryszewa.

     Niespełna rok po kanonizacji, 8 maja 1254 roku, odbyła się na Wawelu uroczystość pokanonizacyjna w czasie, której umieszczono relikwie św. Stanisława w głównym ołtarzu katedry wawelskiej. Z tej okazji odbył się u grobu męczennika zjazd ówczesnych elit kościelnych i politycznych Polski. W uroczystościach wzięli udział: legat papieski Opizo z Meczano, arcybiskup gnieźnieński Pełka (nie mylić z Pełka, Fulko - biskupem krakowskim, który zm. w 1207 r.), biskup krakowski Jan Prandota oraz pięciu innych biskupów, a także opatów i prepozytów. Obecnych było pięciu książąt piastowskich: krakowski Bolesław Wstydliwy, wielkopolski Przemysław I, kujawski Kazimierz, mazowiecki Siemowit oraz opolski Władysław. W tej kanonizacji wzięła udział ponadto wielka rzesza prostego ludu - czcili nowego Świętego. Od tego czasu św. Stanisław stał się naczelnym patronem królestwa.

     Na kanonizację św. Stanisława, Wincenty z Kielczy (Wincenty z Kielc) - polski poeta tworzący po łacinie, kanonik krakowski, dominikanin - napisał pieśń, hymn Gaude, Mater Polonia (Raduj się, Matko Polsko), która po raz pierwszy została wykonana w czasie uroczystości kanonizacyjnych w Krakowie w 1254 roku (najistotniejszy jest sam tytuł pieśni, który odnosi się do całości ziem państwa piastowskiego, a nie do poszczególnych jego dzielnic. Stąd pieśń "Gaude, Mater Polonia", przygotowaną dla świadków uroczystości kanonizacyjnych, można interpretować z wyraźnym podtekstem dotyczącym zjednoczenia Polski).

Budowa kościoła gotyckiego w XIV w. i sprowadzenie paulinów na Skałkę

W okresie panowania na tronie polskim króla Kazimierza Wielkiego (1333-1370), wzniesiono nowy kościół Na Skałce, w stylu gotyckim, włączając w korpus pierwotną romańską rotundę. W latach 1441-1505 wybudowano przy kościele kaplicę św. Stanisława. W drugiej połowie XV wieku w pobliżu sadzawki św. Stanisława związanej z jego męczeństwem wzniesiono drewnianą kaplicę św. Zofii. Przez kilka stuleci opiekę nad miejscem męczeństwa św. Stanisława sprawowali duchowni diecezjalni.

bramka do sadzawki św. Stanisława, w jej zwieńczeniu jest herb biskupa Jakuba Zadzika - Korab, herb Jana Długosza - Wieniawa i herb paulinów. W centrum kompozycji ustawiono na wysokim obelisku św. Stanisława wskrzeszającego Piotrowina, bohatera hagiograficznej legendy z XI w.
(fot. Andrzej Powidzki)

Od pięciu i pół wieku nieodłącznym elementem skałecznego sanktuarium, miejsca męczeńskiej śmierci św. Stanisława, głównego Patrona Polski, jest biały pauliński habit. Paulini, bracia Zakonu Świętego Pawła Pierwszego Pustelnika wypełniają misję, jaką powierzył im w 1472 roku kanonik krakowski, ks. Jan Długosz (1415-1480), gdy sprowadzał ich z Jasnej Góry na Skałkę. Odbyło się to przy aprobacie króla Kazimierza Jagiellończyka oraz biskupa krakowskiego Jana Rzeszowskiego.

klasztor oo. Paulinów, wejście do klasztoru prowadzi przez portal, który zdobi herb zakonu paulinów: kruk z chlebem, dwa lwy i palma. Po stronie lewej, widoczna tablica pamiątkowa
(fot. Andrzej Powidzki)

     22 czerwca 1472 roku paulini objęli kościół Na Skałce pw. św. Michała Archanioła wraz z parafią. Pierwszy klasztor paulinom ufundował ks. Jan Długosz. Natomiast pierwszym przeorem klasztoru Na Skałce został o. Jakub z Bogumiłowic, który wraz z 12 innymi mnichami podjął pracę duszpasterską na tym miejscu. Nowi kustosze tego miejsca mieli za zadanie otoczyć troską święte miejsce i przypominać na różne sposoby przykład życia św. Stanisława.

     Obecność paulińskich zakonników, krzewicieli kultu św. Stanisława, zaważyła na późniejszych dziejach klasztoru i kościoła Na Skałce. Krakowska Skałka stała się miejscem tętniącym służbą Bożą i miejscem gorliwej pracy duszpasterskiej.

     Jednocześnie paulini nie zatracili, pielęgnowanego przez wieki charyzmatu Zakonu Świętego Pawła Pierwszego Pustelnika i jego celu, którym jest: pielęgnowanie kompetencji Boga w samotności oraz umiłowanie modlitwy liturgicznej; pracowite i ubogie życie oraz praktyka pokuty, jako udział w zbawczym wyniszczeniu Chrystusa; szczególny kult Bogurodzicy, wyrażający się głównie w naśladowaniu Maryi w dziele własnego uświęcenia i w działalności apostolskiej; kierowana Duchem Świętym i uwrażliwiona na znaki czasu gorliwość apostolska w służbie Kościoła i bliźnich, ujawniająca się szczególnie przez głoszenie Słowa Bożego, świadectwo życia, sprawowanie sakramentów, zwłaszcza sakramentu pokuty.

Skałka, bazylika św. Michała Archanioła i św. Stanisława Biskupa Męczennika - do kościoła prowadzą monumentalne schody o dwóch ramionach, pod którymi znajduje się krypta zasłużonych
(fot. Andrzej Powidzki)

Zakon Świętego Pawła Pierwszego Pustelnika został założony w 1250 roku na Węgrzech przez węgierskiego kapłana, eremitę, Euzebiusza z Ostrzyhomia (1200-1270). W roku 1308 nadano mu regułę świętego Augustyna i został oficjalnie zatwierdzony przez stolicę Apostolską. Błogosławiony Euzebiusz z Ostrzyhomia do końca życia zachował czystość ciała, dlatego też Paulini noszą białe habity, są one opatrzone w kaptur, szkaplerz i przepasane sznurem.

herb Zakonu Świętego Pawła Pierwszego Pustelnika, na dziedzińcu przed schodami prowadzącymi do świątyni
(fot. Andrzej Powidzki)

Herb zgromadzenia zakonnego nawiązuje do życia świętego Pawła z Teb, patrona zakonu paulinów. Na daktylowej palmie, pod którą stoją dwa lwy, siedzi kruk trzymający w dziobie bochenek chleba.

Wiek XVII - XVIII, zmiany i barokowa świątynia na Skałce

Kolejna epoka przyniosła na Skałce znaczące zmiany architektoniczne. Dotychczasowy klasztor Na Skałce zostaje przebudowany. Prace rozpoczęte przed rokiem 1636 i kontynuowane aż do 1723 roku dały efekt w postaci istniejącego do dziś kilkukondygnacyjnego barokowego budynku zbudowanego na planie czworoboku, z czteroma wieżyczkami na rogach i małym dziedzińcem pośrodku. Twórcą skałecznego budynku klasztornego jest architekt Jan Zaor.

monumentalny ołtarz główny, składa się z sześciu kolumn podtrzymujących belkowanie, nad którym znajduje się wyobrażenie Boga Ojca w chwale adorowanego przez aniołki. Obraz przedstawia apoteozę Archanioła Michała strącającego do otchłani Lucyfera. Przed kolumnami stoją aniołowie. Patrząc od lewej: anioł z trybularzem, który za pomocą kadziła rozprasza woń ziół wokół ołtarza; Archanioł Rafael prowadzący młodego Tobiasza do Sary; anioł mierzący apokaliptyczną świątynie jerozolimską; anioł z kajdanami, który uwolnił św. Piotra z niewoli rzymskiej
(fot. Andrzej Powidzki)

Dzięki fundacji biskupa krakowskiego Jakuba Zadzika sadzawka św. Stanisława uzyskała wygląd, który mimo kilkakrotnych w późniejszym okresie remontów nie zmienił się znacząco do dnia dzisiejszego. Prace budowlane trwały w latach 1683-1701. Robotami kierował kamieniarz z Pińczowa Jacek Napora.

ambona podtrzymywana przez czterech ewangelistów oraz kaplica matki Boskiej Częstochowskiej. W ołtarzu widnieje obraz będący kopią z sanktuarium częstochowskiego, jednak trudno go oglądać, gdyż zazwyczaj jest zasłonięty innym, przedstawiającym serce Pana Jezusa
(fot. Andrzej Powidzki)

Najbardziej jednak znaczące wydarzenie budowlane, to budowa w latach 1733-1751 do dziś istniejącej barokowej świątyni. Zniszczony wylewami i innymi czynnikami atmosferycznymi, ograbiony i zdewastowany w czasie najazdu szwedzkiego stary kościół został zburzony do fundamentów, a w jego miejsce wzniesiono nową budowlę w stylu barokowym.

kaplica pw. św. Stanisława, w tym miejscu stał ołtarz w romańskiej rotundzie. W ołtarzu obraz z XVII w. ukazujący św. Stanisława, z przebitą głową mieczem. Adorują go personifikacje wiary i nadziei. Ponad nimi Bóg Ojciec w chwale. Ponad mensą ołtarzową belka z drewnianych stopni schodów skropionych krwią św. Stanisława, tuż obok na ścianie za szkłem, skropiony tą sama krwią kamień. Dopełnia to popiersie Jana Długosza ufundowane przez paulinów w 1917 r.
(fot. Andrzej Powidzki)

Konsekracja kościoła miała miejsce 4 kwietnia 1751 roku, wówczas to świątynia otrzymała podwójny patronat: Michała Anioła i świętego Stanisława biskupa. Jednak jeszcze do 1762 roku pracowano nad wystrojem wnętrz, a prace definitywnie zakończono nakryciem wież hełmami.

bogato zdobione organy z XVIII w., pod chórem krucyfiks i pieta z XVII w., z kościoła św. Jakuba
(fot. Andrzej Powidzki)

Budowa realizowana była początkowo według projektu Antoniego Gerharda Münzera z Brzegu. Następnie pracami kierował mistrz murarski Mikołaj Pucek. Wreszcie budowę ukończono pod kierunkiem architekta Antoniego Solarnego z Warszawy.

Krypta zasłużonych, wiek XIX - XXI

W pierwszej połowie XIX wieku miejscem patriotycznym jednoczącym Polaków ze wszystkich zaborów stała się katedra na Wawelu, gdzie pochowano bohaterów narodowych. Kiedy na Wawelu zabrakło miejsca zastanawiano się nad stworzeniem nowego panteonu. Wybór padł na Skałkę. Na Skałce, krypta pod kościołem była pierwszym miejscem pochówku zmarłych zakonników paulińskich. Przebudowana w latach 1876-1880 stała się nekropolią mieszczącą groby zasłużonych twórców kultury polskiej.

krypta w podziemiach bazyliki, zwana Cmentarzem Wielkich Polaków, widać sarkofagi i ołtarz
(fot. Andrzej Powidzki)

Po przebudowie krypty, 19 maja 1880 roku ponownie urządzono uroczysty pogrzeb kanonika, ks. Jana Długosza. Przechowywane dotąd pod posadzką świątyni w glinianej urnie szczątki Jana Długosza, złożone zostały do metalowej trumienki i pochowane w odnowionej krypcie.

krypta, sarkofag kanonika, ks. Jana Długosza
(fot. Andrzej Powidzki)

W następnych latach odbywały się na Skałce pogrzeby kolejnych wielkich twórców narodowej kultury: Lucjana Siemińskiego (poeta), Wincentego Pola (poeta), Józefa, Ignacego Kraszewskiego (pisarz), Teofila Lenartowicza (poeta), Adama Asnyka (poeta), Henryka Siemiradzkiego (malarz), Stanisława Wyspiańskiego (malarz i poeta), Jacka Malczewskiego (malarz), Karola Szymanowskiego (muzyk), Ludwika Solskiego (aktor), Tadeusza Banachiewicza (matematyk i astronom), Czesława Miłosza (poeta).

wnętrze krypty
(fot. Andrzej Powidzki)

W latach 1888-1897 dokonano gruntownej renowacji budynków: klasztoru i kościoła Na Skałce. Wzniesiono również w tym czasie okazałą bramę wjazdową na dziedziniec klasztorno - kościelny.

brama wjazdowa na dziedziniec klasztorno - kościelny
(fot. Andrzej Powidzki)

Ojciec święty Jan Paweł II na Skałce w 1979 r.

W 1979 roku, pierwszy raz w dziejach Kościoła przybył do Polski namiestnik Chrystusa na ziemi. Pierwsza podróż apostolska Jana Pawła II do Ojczyzny odbyła się pod hasłem Gaude, Mater Polonia, co miało związek z 900-leciem śmierci św. Stanisława biskupa i męczennika. Ojciec Święty w ramach tej pielgrzymki 8 czerwca 1979 roku spotkał się w kościele Na Skałce z przedstawicielami świata nauki i kultury, a następnie na placu przed klasztorem z około 200 tysięczną rzeszą młodzieży. Pod koniec przemówienia Ojciec Święty zwrócił się z apelem do Młodych:

Jesteście przyszłością świata, narodu, Kościoła. "Od Was zależy jutrzejszy dzień". Przyjmijcie w duchu odpowiedzialności prostą prawdę, jaką zawierają w sobie słowa tej młodzieżowej piosenki. I nieraz proście Chrystusa przez Jego Matkę, abyście sprostali. Wy macie przenieść ku przyszłości to całe olbrzymie doświadczenie dziejów, któremu na imię "Polska". Jest to doświadczenie trudne. Chyba jedno z trudniejszych na świecie, w Europie, w Kościele. Tego trudu się nie lękajcie. Lękajcie się tylko lekkomyślności i małoduszności. Z tego trudnego doświadczenia, które nosi nazwę "Polska", można wydobyć lepszą przyszłość, ale tylko pod warunkiem uczciwości, trzeźwości, wiary, wolności ducha i siły przekonań. Bądźcie konsekwentni w swojej wierze! Bądźcie wierni Matce Pięknej Miłości. Zaufajcie Jej, kształtując Waszą własną miłość, tworząc Wasze młode rodziny. Niech Chrystus pozostanie dla Was "drogą, prawdą i życiem". Źródło: Acta Apostolacie Sedes - Acta Ioannis Pauli Pp.

Spotkanie z Papieżem na Skałce miało miejsce za przeoratu o. Stanisława Turka (1978-1984).

pomnik przedstawiający ojca świętego Jana Pawła II siedzącego na schodach, ufundowany przez Bractwo Kurkowe w 2007 r.
(fot. Andrzej Powidzki)

3 listopada 2007 roku przed kościołem Na Skałce odsłonięto pomnik Jana Pawła II. Pomnik przedstawia Ojca Świętego siedzącego na schodach, obok stoi tron papieskie (krzesło) ze znakiem solarnym - monogramem Chrystusa, zwanym także krzyżem Konstantyna. Na pomniku jest napis: DOBRZE, ŻE NASZE SPOTKANIE Z LUDŹMI NAUKI, KULTURY I MŁODZIEŻY ODBYWA SIĘ NA SKAŁCE W 900 LECIE MĘCZEŃSKIEJ ŚMIERCI ŚW. STANISŁAWA poniżej jest data i podpis papieża Jana Pawła II.

Odsłonięcia pomnika dokonał kardynał Stanisław Dziwisz, a jego autorem jest prof. Czesław Dźwigaj.

Kościół Na Skałce wyniesiony do godności Bazyliki Mniejszej

     W 2003 roku krakowski Kościół obchodził 750. rocznicę kanonizacji, św. Stanisława biskupa i męczennika. Główne uroczystości jubileuszowe odbyły się w kościele Na Skałce w dniu 11 maja 2003 roku, pod przewodnictwem legata papieskiego kardynała Józefa Ratzingera (późniejszego papieża Benedykta XVI). Ojciec Święty Jan Paweł II z okazji Roku Stanisławowskiego skierował 8 maja 2003 roku do archidiecezji krakowskiej i Kościoła w Polsce list "Beatum Stanislaum". Napisał w nim między innymi: U początku naszych dziejów Bóg, Ojciec ludów i narodów, ukazał nam przez świętego Patrona, że ład moralny, poszanowanie Bożego Prawa oraz słusznych praw każdego człowieka, jest podstawowym warunkiem bytu i rozwoju każdego społeczeństwa.

     27 listopada 2003 roku Jan Paweł II postanowił nadać kościołowi Na Skałce honorowy tytuł Bazyliki Mniejszej. Ponadto obdarował skałeczne sanktuarium kilkoma cennymi pamiątkami, a zwłaszcza swoim krzyżem pektoralnym.

     Na mocy dekretu watykańskiej Kongregacji do spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, barokowy kościół Na Skałce dnia 22 lutego 2004 roku o godzinie 12.00, podczas uroczystej Eucharystii pod przewodnictwem metropolity krakowskiego kardynała Franciszka Macharskiego stał się Bazyliką Mniejszą. Odczytu historycznego dokumentu dokonał ksiądz prof. dr hab. Jan Dyduch. Powyższe wydarzenie jubileuszowe odbyło się za przeoratu o. Andrzeja Napiórkowskiego.

Ołtarz Trzech Tysiącleci

W 2008 roku, w 700-lecie zatwierdzenia Zakonu Świętego Pawła Pierwszego Pustelnika przez papieża Klemensa V, w sanktuarium męczeństwa świętego Stanisława na Skałce podjęto budowę miejsca celebracji uroczystości stanisławowskich. Ołtarz Trzech Tysiącleci powstał z inicjatywy przeora klasztoru Na Skałce o. prof. Andrzeja Napiórkowskiego. Zaprojektowany został przez zespół profesora Wincentego Kućmy, a zrealizowany dzięki ofiarności Piotra i Lucyny Skalskich, architektów krakowskich.

Ołtarz Trzech Tysiącleci
(fot. Andrzej Powidzki)

     Program ideowy budowli zawiera przesłanie najważniejszych treści chrześcijaństwa oraz istotnych wartości tworzących duchową tożsamość narodu polskiego. Siedem filarów ze Świętymi, wzniesionych na wysokość 8 metrów z litych bloków kamiennych i wyznaczających tylną ścianę ołtarza, skupia jak w soczewce trzy tysiąclecia, czego zewnętrznym znakiem jest siedmiometrowy monolit ozdobiony płaskorzeźbami - filar i symbol trzech sakramentów: chrztu, bierzmowania i Eucharystii.

     Ołtarz odnosi się do trzech tysiącleci związanych symbolicznie z postaciami: św. Wojciecha, św. Stanisława oraz papieża Jana Pawła II. Wyrażono w ten sposób także odniesienie dziejów Kościoła i narodu polskiego do Trójcy Świętej. Na tle siedmiu filarów umieszczono figury następujących postaci: św. Stanisława, papieża Jana Pawła II, św. Wojciecha, św. Jadwigi, św. Faustyny, św. Jana Kantego, o. Augustyna Kordeckiego.

     Plac pod budowę ołtarza poświęcono 22 stycznia 2008 roku, a kamienie węgielne i akt erekcyjny wmurowano 18 lutego 2008 roku, podczas uroczystej ceremonii pod przewodnictwem ks. kard. Stanisława Dziwisza. Umieszczone w fundamentach ołtarza kamienie węgielne pochodzą: z Watykanu, zroszone krwią papieża Jana Pawła II; Gniezna, gdzie znajduje się grób św. Wojciecha; ze Skałki, gdzie polała się krew św. Stanisława; z Teb w Egipcie, gdzie w samotności, na kontemplacji Boga, żył św. Paweł Pierwszy Pustelnik, patriarcha paulinów.

***

     Niezwykłe dzieje krakowskiej Skałki nie tylko wpisały się na trwałe w dziedzictwo Krakowa, lecz i Polski. Sanktuarium i klasztor Na Skałce to obiekt licznie odwiedzany przez pielgrzymów i turystów. Miejsce znajduje się a trasie Szlaku Krakowskich Świętych i rozwijającego się obecnie Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Paulinów.

     Założenie klasztorno-kościelne Na Skałce, jako obiekt zabytkowy wchodzący w historyczny zespół architektoniczno - urbanistyczny miasta Krakowa, to zabytek wyróżniony mianem obiektu Światowego Dziedzictwa UNESCO. Miejsce to ma również status pomnika historii na podstawie zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 września 1994 roku, które mówi, że uznaje się za pomnik historii "Kraków - historyczny zespół miasta".

     Granica historycznego zespołu miasta Krakowa obejmuje: Stare Miasto, Kazimierz (tutaj średniowiecznymi akcentami zespołu są dwa kościoły - św. Katarzyny i Bożego Ciała oraz barokowy zespół kościoła i klasztoru Na Skałce), Stradom, Podgórze, Nowy Świat, Piasek i Kleparz.

opracowanie: Andrzej Powidzki