Wiosenne ciekawostki z ula
 |
| (fot. Włodzimierz Kowalski) |
Proszowice, 28-02-2013
Ludzie na ogół boją się pszczół. Nawet śmiałkowie tracą głowę, kiedy przypadkowo podleci do nich pszczoła. Jeśli jednak bliżej zaznajomią się z życiem tych owadów - uznają, że strach jest zbyteczny. Zdarza się, że potem są zamiłowanymi pszczelarzami.
Na progu wiosny chciałem przedstawić kilka ciekawostek dotyczących pszczół i ich ciężkiej pracy.
Czy wiesz, że:
- Matka po przerwie zimowej rozpoczyna czerwienie pod koniec lutego
- Głównym bodźcem do rozpoczęcia składania jaj jest podniesienie temperatury w środku gniazda do około 35 stopni C i podawanie matce mleczka przez robotnice.
- Początkowo matka składa po kilkadziesiąt jaj na dobę, a w miesiącu kwietniu już po 800-900 jaj, w czerwcu 1600-2000, a w niektórych przypadkach nawet więcej. W miesiącu sierpniu następuje ponowne wzmożenie czerwienia, a następnie maleje.
- Stopniowe nagromadzenie się bezczynnych, młodych pszczół stanowi pierwszą fazę przygotowania się rodziny pszczelej do podziału, czyli do rójki.
 |
| (fot. Włodzimierz Kowalski) |
- Pyłek kwiatowy stanowi obok miodu podstawowy pokarm pszczół. Podczas odwiedzania kwiatów przez pszczołę na jej owłosieniu znajduje się od kilkudziesięciu tysięcy do 3-5 mln ziaren pyłku. Wielkość ziarna pyłku wynosi od 006mm do 0,25 o kolorze przeważnie żółtym, pomarańczowym, czerwonym, a nawet czarnym.
- Podczas lotu pszczoła zużywa w ciągu minuty około 0,3 mg pokarmu i lot jest możliwy dzięki temu, że skrzydła I i II pary tworzą jedną płaszczyznę gdyż haczyki II pary zaczepiają się o rynienkę na krawędzi I pary.
- Spośród roślin kwiatowych zapylanych przez pszczoły nektar wydziela około 250 gatunków i przy temperaturze +10 stopni C. I powyżej 37 stopni C kwiaty nie wydzielają nektaru.
- Dwa obnóża, z których każde waży 8-20 mg i zawiera ok.100 000 ziaren pyłku, zlepionych miodem lub nektarem. Czas zbioru pyłku wystarczającego do uformowania pary obnóży pyłkowych wynosi od 0,5 do 2 godzin i pszczoła musi odwiedzić około 600 kwiatów.
 |
| (fot. Włodzimierz Kowalski) |
Etapy życia pszczół
 |
| (fot. Włodzimierz Kowalski) |
Wszystkie czynności niezbędne do bytowania rodziny pszczelej spełniają robotnice. Różnorodne ich prace następują po sobie w pewnej kolejności, uwarunkowanej jej wiekiem i stopniem fizjologicznej dojrzałości.
Robotnice przez pierwsze trzy dni po wygryzieniu pełnią rolę sprzątaczek, nabierają sił, przy czym są dokarmiane przez inne robotnice a ich rola ogranicza się do czyszczenia komórek. Do przygotowania jednej komórki plastra do zaczerwienia przez matkę niezbędna jest praca około 30 pszczół.
Następnie pszczoły zaczynają karmić starsze larwy mieszaniną miodu i pyłku, które są czerpane z sąsiednich komórek. Przy tej pracy młode robotnice spożywają dużo miodu i pyłku, co powoduje szybki rozwój ich gruczołów gardzielowych, a następnie woskowych. Około szóstego dnia życia młode pszczoły zaczynają karmić mleczkiem młode larwy, matkę pszczelą, oraz jej świtę.
Około dziewiątego dnia życia pszczoły - gruczoły woskowe osiągają pełnię rozwoju i pszczoły zaczynają produkować wosk. Część pszczół przystępuje do budowy plastrów, część zaś zajmuje się odbieraniem nektaru od wracających do ula robotnic i przerabianiem go na miód. Inne robotnice ubijają w komórkach przynoszone do ula obnóża pyłkowe, wynoszą z ula odpadki, stróżują przy jego wylocie lub wachlują skrzydełkami w okolicy wylotu, aby zwiększyć wentylację gniazda. Zakończenie okresu ulowego jest objęcie funkcji strażniczki, ponieważ w tym okresie żądło jest już dostatecznie twarde, a zbiorniczek jadowy pełny.
 |
| (fot. Włodzimierz Kowalski) |
Robotnice zaczynają wylatywać w pole około 15-20 dnia życia, czasem wcześniej. W lecie pełnią pracę zbieraczek, aż do końca życia. Pszczoły lotne stanowią 30-60% wszystkich robotnic wchodzących w skład rodziny.
W poszukiwaniu nektaru i pyłku robotnice mogą lecieć na odległość 3-4 km od ula, ale z takiej odległości przynoszą niewielkie ilości ładunków pokarmowych, a czasami jest to lot na przeżycie.
Pszczoła zbieraczka dokonuje dziennie 8-10 lotów, a każdy z nich trwa około godziny nie dłużej. Na wiosnę zapotrzebowanie pszczół w wodę jest bardzo duże i może wynosić nawet 0,5 litra w ciągu dnia.
Niektórzy naukowcy twierdzą, że pszczoła zbieraczka żyje określoną ilość kilometrów tzn. jeżeli przeleci około 500 km, to kończy życie przeważnie poza ulem. Do ostatniego lotu, z którego już nie wraca wylatuje z taką samą energią jak do pierwszego. Pszczoły lotne kończą swój żywot poza ulem, żeby nie dokładać siostrom dodatkowej pracy.
Ważnym czynnikiem organizacji życia rodziny pszczelej jest porozumiewanie się pszczół. Pszczoły zbieraczki, które znajdują obfite źródło nektaru lub pyłku, po powrocie do ula zawiadamiają o tym inne robotnice w ulu - czynią to za pomocą charakterystycznych ruchów, którym nadano nazwę tańców. Tańce wykonywane przez zbieraczki nazwano tańcami werbującymi. Bywają też tańce alarmujące wzywające rodziny do obrony przed wrogiem. Stwierdzono, że pszczoły porozumiewają się również za pomocą tańców w czasie rójki, wskazując miejsce, gdzie wywiadowczynie znalazły dogodne pomieszczenie dla nowego roju.
Włodzimierz Kowalski
|
|
|
